सबैभन्दा पहिला कस्तो दाँतलाई राम्रो भन्ने जिज्ञासा आउछ। धेरैले सेतो चामलको पिठो जस्तो दाँतलाई राम्रो हुन्छ। एकदमै सेतो भन्दापनि हल्का कम सेतो, अलि खैरो रंगको दाँतलाई राम्रो भनिन्छ।
 
यसो भन्दै गर्दा दाँत कसरी नराम्रो हुन्छ भन्ने समेत प्रश्न आउछ। चुरोटको कसले, खैनीले, चिया र कफीको टाटाले नराम्रो हुन्छ। कहिलेकाही घोटीएर, लेउहरु लागेर अनि कहिलेकाँही चोटइटाहरु निस्किएर दाँत नराम्रो देखिन्छ।
 
विभिन्न कारणले दाँतमा लाग्ने लेउहरुलाई सफा गरेर दाँतलाई राम्रो बनाउन स्केलीङ गर्नुपर्छ। अथवा दिनमा दुईपटक ब्रस गर्नुपर्छ। त्यसपछी वर्षमा दुई अथवा कम्तिमा एक पटक दाँत सफा गर्नुपर्छ। दाँत कलरको फिलिङले टाटा पाङ्ग्रा खाल्डा खुल्डीहरुमा फिल गरेर राम्रो बनाउन सकिन्छ। धेरै दाँत चोइटीएको छ, भाचिएको छ भने भिनियर गर्न सकिन्छ। त्यो हुन नसके यस्थेटीक क्राउनको सहयोगले राम्रो गर्न सकिन्छ। अथवा ब्लिजिङ गरेर राम्रो बनाउन सकिन्छ।
 
दाँत राम्रो बनाउने हो भने सबैभन्दा पहिला लेउ लाग्न दिन भएन। त्यसलाई स्केलिङ वा पोलिसिङ गर्नुपर्छ। फुटेका, टुटेका दाँतलाई राम्रो बनाउन फिलिङ गर्नुपर्छ। हिजोआज अत्याधिक राम्रा फिलिङहरु पाइन्छ। त्यसले दाँतलाई भरेको भएपनि नभरेको जस्तो देखिन्छ। यस्ता धेरै खाले सुविधा छन, जसले दाँतलाई राम्रो बनाउछ।
 
त्यो बाहेक दिनमा दुई पटक ब्रस गर्ने, दाँतमा कालो लाग्ने, दाँग बस्ने कुरामा ध्यान दिनुपर्छ। चिया, कफी खाएपछी कुल्ला गर्नुपर्छ भने कहिलेकाँही औलाको टुप्पाले मसाज गर्दा दाँत र गिजा दुवैलाई राम्रो गर्छ।
 
दन्त चिकित्सक
डा. दिनेश कार्की
समाज डेन्टल हस्पिटल (बानेश्वर शाखा)