सामान्तया दाँत दुख्ने समस्या भनेको किरा लागेरपनि हुन्छ भने दाँत उम्रिने बेलामा हुन्छ। अर्को, धेरै गिजा सुन्नियो भने त्यसको संक्रमणले दाँत दुख्छ।
 
दाँतमा तीन भाग हुन्छ। हामीले बाहिर देखिने भाँगलाई इनामेल भनिन्छ। त्यो भन्दा भित्रि भागलाई डेन्टिन भनिन्छ भने त्यो भन्दा अझै भित्र पल च्याम्बर हुन्छ।
 
किरा लाग्दा बाहिरी भाग खिइदा खासै फरक पर्दैन। जुन भित्री भाग हुन्छ, त्यहाँसम्म पुग्दा हल्का सिरिङ-सिरिङ हुन्छ। त्यसपछिपनि हामीले बेवास्ता गर्यौ भने दाँतको नसाहरुसम्म पुग्छ। त्यो बेलामा धेरै दुख्ने हुन्छ। त्यस्तो अवस्थामा रुट क्यानल गरेर दाँतको दुःखाई हटाउन सकिन्छ। अर्को कुरा भनेको बुद्धी बङ्गारा उम्रीने बेलामा दाँत दुख्ने समस्या हुन्छ।
 
गिजा यत्तिकै सुन्निदैन। लामो समयसम्म ब्रस भएको छैन, फोहोरहरु बसिरहेको छ भने गिजा हल्का सुन्निन थाल्छ। त्यसलाई अझै हेलचक्र्याई गरियो भने संक्रमण बढ्दै जान्छ। त्यस्तो अवस्थामा गिजाको फाइबर्सहरु टुक्रिन थाल्छ। त्यो कारणले दाँतहरु हल्लिन्छ। त्यसपछी गिजाबाट रगत आउने, दुख्ने समस्याहरु हुन्छ।
 
यसबाट बच्नलाई दिनमा दुई पटक मजाले ब्रस गर्नुपर्छ। ६ महिना देखि १ वर्षको बिचमा दाँत सफा गर्नुपर्छ। यति गरेमा गिजा सुन्निने समस्या धेरै कम हुन्छ।
 
किराले धेरै समस्या पारेको छ भने दाँतको बिग्रेको नसालाई फालेर त्यहाँ कृत्रिम नसा राखिन्छ। दाँतकै रंगको सिमेन्ट सहायतले भर्न र खोल लगाउन सकिन्छ। त्यसले पहिलाको जस्तै बलियो दाँत नबनाएपनि धेरै हदसम्म बलियो हुन्छ।
 
हामीले खाएको खाना लामो समयसम्म मुखमा रहीरह्यो भने मुखमा रहेको व्यक्टेरीयाले त्यो खाना कुहाइदिन्छ। त्यसपछि निस्किने एसिडले दाँतलाई गलाउछ। त्यसलाई नै दाँतमा किरा लाग्ने भनिएको हो।दाँतमा किरै हुने भन्ने हुदैन।
 
कतिपय अवस्थामा बुद्धी बंगारा राम्रोसँग उम्रिन सक्दैन। उम्रिने बेलामा दाँतलाई गिजाले छोप्छ भने कुनै कुनै बेलामा हड्डीमा नै बसेको हुन्छ। त्यस्तो बेलामा राम्रोसँग सफा भएन भने दाँत र गिजामा रहेको सानो चेपमा खाएको खाना अड्किन्छ। जसले गर्दा गिजा सुन्निन्छ। त्यस्तो अवस्थामा दाँत नै निकाल्नुपर्ने हुन्छ। जसले गर्दा दाँतको दुःखाई हुन्छ।
 
दन्त चिकित्सक
डा.कृष्ण मिलन पाण्डे
समाज डेन्टल हस्पिटल (राधे-राधे शाखा)